Güneydoğu Asya’da, Bengal Körfezi’nin doğusunda yer alan Myanmar, Hindistan ve Tayland’a komşu olsa da henüz keşfedilmemiş bir ülke…
Yazı: Saime ÖZMEKİK
Bir gezgin olarak 100’e yakın ülke gezdim. Beni dünyayı gezmeye iten güç, değişik ülkelerin inançları, kültürleri, değerleri, gelenekleri ve yaşam tarzlarını öğrenme isteği oldu. Bu önüne geçemediğim “dünyayı keşfetme merakı” hayatımın başlıca amacını oluşturuyor. Farklı ülkeleri görmek, o ülkelerde gezmek ve yaşamak benim yaşam tarzım… Bunun hayatıma; yaşama sevinci, pozitif enerji, doğa sevgisi, bütün toplumlarla empati kurma yeteneği, birçok bilgi ve hız kattığını düşünüyorum. Dünyayı gezmeye başladığım yıllarda, bir tesadüf eseri rastladığım Gezginler Kulübü’ne üye olmak bu amacıma ulaşmamı hızlandırıp, gezi yaşamımda daha bilinçli ve ekonomik olmamı sağladı. Kulüple birlikte gezme enerjim de çok yükseldi. Bu sayıda Pozitif okuyucularına, turistlere pek sıcak bakmayan ancak bizim gibi meraklı gezginlerin uzak duramadığı Myanmar’ı anlatacağım. Bu gerçeği, Uzakdoğu seyahatimiz dahilinde Myanmar keşfine çıkmak üzere Bangkok sınırına vardığımızda öğrendik. Vize işlemlerinde turumuzun rehberi dahil, yeşil pasaportu olmayan herkes sorun yaşadı. Bu durum Myanmar’ın dinsel açıdan tutucu bakış açısına bağlanabilir. Halkın yüzde 95’i Budizm’e inanıyor ve öğretilerini din olarak kabul ediyor. Bazı ülkelerde Budizm bir felsefe olarak değer görmesine rağmen bu ülkede sıkı sıkıya uyulması gereken kurallarla uygulanıyor. Örneğin ülkeye varır varmaz yerel rehber hemen gezgin grubumuzun hangi dine mensup olduğunu sordu ve deneyimli Türk rehberimiz bizim dinsiz olduğumuz cevabını vermek durumunda kaldı. Çünkü Myanmar’da Müslümanlığa tarihten gelen bir düşmanlık olduğundan Müslümanlar açısından hayati risk bulunuyor.
BUDIZMIN 5 ILKESI
Verilmemiş olanı almaktan kaçınmak (Hırsızlık yapmamak) Can almaktan kaçınmak (Duyarlı yaşam formlarına karşı şiddetsizlik) Tensel (cinsel) suistimalden kaçınmak Yalandan kaçınmak Farkındalık kaybına yol açan sarhoş edici maddelerden (özellikle alkol ve uyuşturucular) uzak durmak
Tapınak ve pagodalara vücudu açıkta bırakan kıyafetlerle girilemiyor, mutlaka çıplak ayakla veya sadece çorapla gezilebiliyor.
Sigara içen Buda
Gezgin olarak Çin ve Hindistan’a yaptığımız gezilerde edindiğimiz gözlemlerin sonucunda, Budist anlayışın değişik pratik ediliş şekillerine tanık olduk ve böylece ülkeler arasındaki uygulanış farklarını kıyaslayabilme şansımız oldu. Myanmar’daki Budizm’in algılanış ve pratiklerinin farklılıklarını tapınaklara yaptığımız gezilerde hemen fark ettik. Örneğin sigara içen Buda heykeline rastladığımızda çok şaşırdık. Üstelik halktan insanlar tapınmak amacıyla heykele sigara armağan ediyorlardı. Kötü bir alışkanlığın tapınakta uygulanıyor olması bize şaşırtıcı geldi; Budist anlayışa inanan diğer ülkelerde buna rastlamamıştık. Buda’nın müthiş gülümsemesi ve ışık saçan yüzü, bizi her daim tapınaklara ve pagodalara (dini yapılar) çekti. Çok çeşitli yaşlarda ve çeşitli materyallerle yapılan heykellerde insanları kendine çeken bir pozitiflik ve huzur vardı. Ancak tapınak ve pagodalara girmenin sıkı kuralları vardı. Vücudu açıkta bırakan kıyafetler giymemek, mutlaka çıplak ayakla veya sadece çorapla gezmek, sessiz olmak, temiz ve güzel giyinmek (turistlere güzel giyinme konusunda toleranslılar) ve dikkatle dinlemek bu kuralların başında geliyor. Budistler şık ve temiz giyinip ibadetlerini yapıyor; Buda’ya çiçekler, meyveler hatta pişirdikleri güzel yemekleri sunuyorlar, dualarını uzun tutuyorlar.
YATILI OKULLARDA RAHİPLİK EĞİTİMİ
Çok küçük yaşta rahip olmaya karar veren Myanmarlılar manastırlara katılarak Buda öğretileri pratiğine başlıyor. Yatılı rahip okullarında okuyorlar ve masrafları, yemekleri halk tarafından yapılan bağışlarla karşılanıyor. Bu rahipler günlük hayat içerisinde oldukça aktifler, onları her yerde görmek mümkün… Sabah erkenden kalkarak ertesi güne kadar devam edecek ibadetlerine ve meditasyonlarına başlıyorlar. Televizyon izlemeleri ve dünyevi işlerle uğraşmaları kesinlikle yasak… Sakin, yavaş ve huzurlu halleriyle halk tarafından çok saygı ve sevgi görüyorlar. Turistlere karşı da çok saygılılar.
Televizyon yasak, akıllı telefon serbest
Budist rahiplerinin yemek seremonisi, bu ülkede deneyimlediğim çok özel anlardan biriydi çünkü Myanmarlılar’ın bu dine bakış açısını gözler önüne seren bir ritüeldi. Çok düzgün bir şekilde, kıdem sırasına göre Buda rahiplerinin ve rahip öğrencilerin sıralanışı, sessiz ve sakin karşıya konsantre olarak ellerinde yemek kaplarıyla kazanlardan yemek kabul edişleri ilginç görüntülerdi. Rahiplerin çokluğu, bu gösterinin bir saatten fazla sürmesi de dikkatimi çekti. Rahiplerin dünya işleriyle uğraşmaları, örneğin televizyon seyretmeleri yasak olduğu halde akıllı cep telefonlarına sahip olmaları da özellikle çok ilginçti.
Sebzeler az pişmiş yemekler bol baharatlı
Ülkenin ekonomik seviyesi çok düşük olduğundan yemekleri sebze ve tavuk ağırlıklı… Az yağlı, baharat yönünden zengin ve acılı olan yemekleri genellikle çok lezzetli. Özellikle çiğ ya da az pişirilen sebzeler doğal renklerini korudukları için servis tabaklarında iştah kabartan bir görünüme sahip oluyor. Gittiğim ülkelerde her zaman yerel restoranları tercih ederim. Myanmar’da da bir ailenin işlettiği açık büfe hizmet veren bir restoranı ziyaret ettim. Sade sandalyeleri ve büyük masalarıyla yerel bir mekandı. Böyle mekanlarda ailelerin temiz ve zevkli giyimleri, toplu halde zevkle yemek yemeleri, özellikle de yemek sonrası oturup sohbet etmeleri, birbirleriyle vakit geçirerek dinlenmeleri görülmeye değerdi. Turistlere ait ayrı bir bölüm olduğu halde onlarla birlikte yemek istediğimi belirtmemden çok mutlu olduklarını, sık sık gülümseyerek ve bizlerle fotoğraf çektirmeyi kabul ederek kibarca belli ettiler.
YÜZÜ GÜLMEYEN SADE YAŞAMLAR
Miyanmar halkı, Hintliler, Taylandlılar veya Çinliler kadar güler yüzlü değil. Bunun nedeni Budizm’i bir din kabul etmeleri ve böylece kuralların daha kesin olması olabilir. Bu sade yaşantılarına rağmen altından devasa tapınakların olması, binlerce pagoda ve heykellerin korunarak yaşatılması da Myanmar halkının maneviyata ne derece önem verdiğinin bir göstergesi gibi…
EL IŞÇILIKLERINE HAYRAN OLMAMAK IMKANSIZ
Bu ülkede kadınlar el işleriyle bezeli parlak renkli, simli etek ve bluzlar giymeyi seviyor. Erkeklerin kıyafetleri ise çok ilginç… Altlarına pantolon yerine topuklarına kadar uzun, küçük koyu ekose renklerde veya koyu renk çizgili etek giyiyorlar. Eteği bellerine tek parça olarak dolayıp bellerinin ortasından sıkıştırıp top şekline getiriyorlar. Altına da genelde parmak arası terlik giyerken üstlerine de gömlek giymeyi, şapka ve gözlük kullanmayı seviyorlar. Bu giyimin serin ve rahat olduğunu söylüyorlar. Myanmar’lıların ürettikleri kaliteli tekstil, deri, mücevher, takı ve el işçiliklerine hayran olmamak imkansız.
GECE HAYATI YOK
Myanmar’lıların sade ve düzenli yaşamları gece dışarı çıkmayıp zamanlarını aileleriyle geçirmelerinden de hissediliyor. Gördüğümüz kadarıyla sadece otelde disko ve müzikhol vardı, o da turistlere hitap ediyordu.
Pozitif Dergisi 2014/02
