Hindistan’da umut ve sevinç mevsimi olarak kabul edilen ilkbaharı karşılamak ve iyinin kötü üzerindeki zaferini bir kez daha kutlamak için 16 gün boyunca her yer ve herkes binbir renge boyanıyor.
Yazı: Şule BEKEN
Hindistan’ın en önemli festivallerinden biri olan Holi Festivali, ilkbaharın (21 Mart’a rastlayan ekinoks) yaklaştığı dolunayda coşku ve neşeyle kutlanıyor. Bu Hint takvimine göre genellikle kış sezonunun sonu olan mart ayına, bazen de şubat sonuna denk geliyor. Hindular tarafından çok önemsenen bu bayram boya ya da sevgi festivali olarak anılıyor. Ayrıca umut ve sevinç mevsimi ilkbaharı işaret ettiği için “Bahar Bayramı” olarak da adlandırılıyor. Hindular, kışa veda edip ilkbaharın bereketli renklerinin zevkini çıkarmaya bu festival ile başlıyor. 17. yüzyıl edebiyatında ise “Holi” tarımın kutlandığı, verimli toprakların anıldığı bir festival olarak betimleniyor. Hinduizm’e özgü olan bu çok eski dinsel bayram öncelikle Hindistan, Nepal ve Hindu nüfusunun ya da Hint kökenli toplulukların yaşadığı diğer dünya ülkeleri ve hatta Güney Asya’nın dini Hinduizm olmayan birçok bölgesinde de yaygın bir şekilde kutlanıyor. Son zamanlarda bu festival sevgi, eğlence ve boyanın bir ilkbahar kutlaması olarak Kuzey Amerika ve Avrupa’nın bazı bölgelerine de yayılıyor. Holi Festivali çeşitli isimlerle ve farklı gelenekleri izleyen çeşitli ülkelerde de kutlanıyor olabilir. Bu festivali benzersiz ve özel kılan, Hindistan genelinde ve hatta dünyada kutlandığı her yerde “Holi” ruhunun değişmeden aynı kalması…
Holi Festivali dünyanın dört bir yanından gelen meraklı gezginleri de ağırlıyor. Dil, din, ırk, cinsiyet ayrımı olmadan herkes birlikte baharı karşılıyor.
Yeni bir mevsim, yeni bir yıl demek
Holi olarak adlandırılan bu boya şenlikleri, iyinin kötü üzerindeki zaferi, ilkbaharın gelişi ve kış mevsiminin bitişini simgeliyor. İlkbaharın kendisi parlak, renkli ve güzel olduğundan Holi’nin gelişi herkesi keyiflendiriyor. Kasvetli kışın gidip aydınlık yaz günlerinin gelişi birçokları için başkalarıyla buluşma, oynayıp gülme, unutup affetme ve parçalanmış ilişkileri onarmanın bayramı oluyor. Adeta “affet ve unut” gününe dönüşüyor. İnsanlar o gün borçlarını ödüyor ya da affediyor, kısacası hayata yeniden başlıyorlar. Bu nedenle Holi birçokları için yeni yıl başlangıcı olarak da kabul ediliyor. Doğa da Holi’nin gelişinden dolayı sevinçten uçarcasına en hoş giysilerini giyiyor. Tarlalar çiftçilere verimli bir hasat vaat edercesine ekinlerle dolup taşıyor; rengarenk çiçekler açıp havaya güzel kokular yayıyor.
Kutlamalar şenlik ateşiyle başlıyor
Holi’nin bir de dinsel amacı var ki bu Holika efsanesiyle betimleniyor. Festivalden bir gece önce insanlar park, tapınak, yol kavşakları ve diğer açık alanlarda bir araya gelip şenlik ateşi için odun ve yanıcı malzeme toplamaya başlıyor. Odun yığınlarının üstüne, efsanede küçük prens Prahlad’ı kandıran Holika’nın bir kuklası konuluyor. Gün batımından sonra Holika denen şenlik ateşi yakılıyor. Ritüel iyiliğin kötülük üzerindeki zaferini simgeliyor. İnsanlar ateşin etrafında toplanıp şarkı söyleyerek dans ediyor. Bu ayin “Holika’nın Yakılışı” ya da “Küçük Holi” olarak adlandırılıyor.
Herkes rengarenk birer tuval gibi…
Holika şenlik ateşinin yakılmasını takip eden ikinci gün, sabah tüm renklerin serbest olduğu boya karnavalıyla başlıyor.
Holi zamanı Hindistan’a gittiyseniz herşeyi göze almış olmalısınız. Kutlamalar sırasında gözyüzünden rengarenk yağmurlar yağabilir!
Geleneksel olarak zerdeçal gibi yıkanabilir doğal bitki kaynaklı renkler kullanılıyor olsa da zamanla su bazlı ticari pigmentler baskın hale geliyor. Her renkten toz boyalar, boya ile renklendirilmiş sular, su tabancaları, renkli su dolu balonlar hazırlanıyor. Gençler, çocuklar ve diğer katılımcılar birbirlerini kovalayıp hedeflerini tamamen boyamaya çalışıyor. Bu şenlikte kimin arkadaş ya da yabancı, erkek ya da kadın, çocuk ya da yaşlı, zengin ya da fakir olduğuna bakılmıyor; herkes boyadan nasibini alıyor. Tüm eğlence açık havada yaşanıyor. Öğlene doğru herkes renklerin bir tuvali gibi görünüyor. Bu yüzden de Holi’ye aynı zamanda “Renklerin Festivali” deniliyor. Daha sonra da Holi’nin lezzetli yiyecek ve içeceklerini birbirlerine ikram ediyorlar. Gece olunca da en yeni kıyafetlerini giyip arkadaş ve akrabalarına bayram ziyareti yapıyorlar.
Birçokları için Holi, başkaları ile buluşma, oynayıp gülme, unutup affetme ve parçalanmış ilişkileri onarma bayramı oluyor.
ŞENLIK ATEŞI, IYILIĞIN ZAFERINI TEMSIL EDIYOR
Holi’nin neden bir boya festivali olarak kutlandığını açıklayan bir efsane bulunuyor. Bu destan Hint kutsal yazıtlarının en ünlü ve heyecan verici episodu olma özelliğini taşıyor. Milyonlarca yıl önce bambaşka bir çağda dünya yüzünde Hiranyakaşipu isminde şeytani bir kral yaşardı. Holi Festivali de ismini bu kralın kötü ruhlu kız kardeşi “Holika”’dan alıyor. Efsaneye göre ifritlerin kralı Hiranyakaşipu, ölümsüz olup sonsuza kadar genç kalmak isterdi. Kral bu amaçla Hint yaratıcı tanrısı Brahma’ya uzun yıllar meditasyon yaptı. Onun bu ağır kefaretinden ürken diğer tanrılar Brahma’dan kralı durdurmasını istedi. Brahma ise kralın kefaretinden etkilendi ve ona şu temennide bulundu: Hiranyakaşipu, ne gündüz ne de gece; ne içerde ne de dışarda; ne bir insan ne de bir hayvan tarafından öldürülecekti. Nerdeyse kendini ölümsüz kılan bu lütfu elde eden kral kendini tanrı ilan etti ve herkesin sadece kendine ibadet etmesini emredip herhangi başka bir tanrıya ibadeti yasakladı. Ancak kralın 5 yaşındaki oğlu Prahlad bu emre uymadı. Küçük prens, babasının dehşet vericiliğine rağmen kozmik tezahürün her tarafa yayılan Rabbi Vişnu’ya ibadet ediyordu. Hiranyakaşipu oğlunun öldürülmesini istedi. Sonunda teyze Holika, prensi yakmaya karar verdi ancak Holika yandı, küçük prens kurtuldu. İşte şenlik ateşi iyinin kötü üzerindeki galibiyetinin bir simgesi olarak yakılıyor.
Çocuklar bir başka eğleniyor
Çocuklar da Holi Festivali’nden özel bir zevk alıyorlar. Bunu açıklayan bir efsane var. Çok eskiden Hint krallıklarından birinde insan yiyen bir cadı çocukları tedirgin ederdi. Çocuk kanı içen bu cadı Putana, memesindeki zehirli sütü Hint Tanrısı Krişna’ya emzirterek onu öldürmek istemişti. Ancak bebek Krişna cadının kanını emip onun hayatına son verdi. Holi Festivali’nde çocuklar işte bu cadıyı kovalıyorlar ve onların şenlik ateşi sırasında şakalar yapmalarına izin veriliyor. Aşıklar da yıl boyu sevgililerini renkli boyalarla boyamanın hasretini çekiyor. Bunun arkasında Krişna ile Radha’nın aşk efsanesi yatıyor. Eşi benzeri olmayan bu festival 16 gün sürüyor. Bu süre içinde bu muhteşem renk festivaline katılmak için turistler de bölgeye akın ediyor.
Pozitif Dergisi 2015/02
